Gangguan seksual di tempat kerja

Gangguan seksual di tempat kerja merupakan isu serius yang menjejaskan kesejahteraan pekerja. Adalah penting bagi pekerja memahami maksud gangguan seksual serta impaknya di tempat kerja.

Gangguan ini melibatkan perbuatan atau kelakuan seksual yang tidak diingini oleh mangsa. Memahami isu ini dapat membantu pekerja mengenal pasti tanda-tanda awal dan mengambil tindakan sewajarnya.

Artikel ini akan membincangkan tanda-tanda gangguan seksual serta langkah-langkah pencegahan yang perlu diambil. Selain itu, ia turut merangkumi tindakan yang boleh diambil oleh pekerja dan majikan.

• Apakah itu gangguan seksual di tempat kerja?
• Jenis-jenis gangguan seksual di tempat kerja
• Tanda-tanda gangguan seksual di tempat kerja
• Tindakan yang perlu diambil jika mengalami gangguan seksual
• Tanggungjawab majikan dalam mencegah gangguan seksual
• Hak pekerja mengikut undang-undang Malaysia
• Impak gangguan seksual terhadap produktiviti dan kesejahteraan pekerja
• Kesimpulan
• Soalan lazim

Apakah itu gangguan seksual di tempat kerja?

Menurut Akta Kerja 1955, gangguan seksual merangkumi sebarang tingkah laku berunsur seksual yang tidak diingini. Tingkah laku ini boleh berbentuk fizikal, lisan, isyarat, atau visual, dan menyebabkan ketidakselesaan di tempat kerja. 

Gangguan ini boleh berlaku antara jantina berbeza ataupun sesama jantina. Contoh gangguan seksual termasuk ucapan atau jenaka lucah serta sentuhan yang tidak diingini. Ia juga melibatkan tindakan seperti menunjukkan gambar atau video berunsur seksual. 

Selain itu, renungan berlebihan, isyarat tubuh yang tidak sopan, dan mesej berunsur seksual melalui media sosial turut dianggap sebagai gangguan seksual.

Perbezaan antara gangguan seksual dan interaksi sosial biasa

Gangguan seksual dan interaksi sosial biasa mempunyai perbezaan yang jelas. Gangguan seksual melibatkan tingkah laku, ucapan, atau tindakan bersifat seksual yang tidak diundang, tidak dialu-alukan, dan menimbulkan ketidakselesaan, penghinaan, atau ancaman kepada individu. 

Sebagai contoh, seorang pekerja lelaki yang kerap membuat komen lucah terhadap rakan sekerja walaupun telah diminta berhenti. 

Sebaliknya, interaksi sosial biasa adalah perbualan atau tindakan sopan yang tidak mempunyai unsur seksual yang tidak sesuai. Ia berlaku dalam suasana mesra dan saling dihormati di mana semua pihak berasa selesa. 

Sebagai contoh, dua rakan sekerja berbincang mengenai projek kerja atau hal peribadi tanpa menimbulkan sebarang ketidakselesaan.

Jenis-jenis gangguan seksual di tempat kerja

Gangguan seksual di tempat kerja boleh berlaku dalam pelbagai bentuk dan boleh menjejaskan kesejahteraan serta suasana kerja. Setiap jenis gangguan memberi impak yang berbeza kepada mangsa, tetapi kesemuanya boleh mencetuskan ketidakselesaan dan tekanan.

Gangguan verbal

Gangguan verbal merujuk kepada penggunaan kata-kata atau ucapan yang berunsur seksual di tempat kerja. Ia boleh berlaku secara langsung atau tidak langsung melalui komen, pujian, atau jenaka yang tidak sesuai. Ucapan ini biasanya mengandungi elemen seksual yang menyebabkan penerima berasa tidak selesa atau terancam.

Contoh gangguan verbal termasuk jenaka lucah, komen tentang penampilan fizikal yang bersifat seksual, atau ungkapan yang menggoda. Walaupun ia mungkin kelihatan seperti gurauan bagi sesetengah pihak, tingkah laku ini boleh mencetuskan ketidakselesaan dan tekanan mental kepada individu yang terlibat.

Gangguan fizikal

Gangguan fizikal melibatkan sebarang sentuhan yang tidak diingini dan tidak beretika. Ini termasuk tindakan seperti cubaan mencium, menggosok, atau menyentuh bahagian badan tanpa persetujuan.

Contohnya, menyentuh bahu seseorang secara berulang atau mendekati dengan tujuan untuk meraba. Sentuhan ini mungkin kelihatan kecil tetapi boleh memberi impak besar kepada mangsa. Tindakan seperti memeluk tanpa izin, mencubit, atau menyentuh bahagian tubuh yang sensitif juga dikategorikan sebagai gangguan fizikal.

Gangguan jenis ini lebih mudah dikenali kerana ia melibatkan tindakan fizikal yang jelas dan sering mencetuskan rasa takut serta ketidakselesaan.

Gangguan visual

Gangguan visual di tempat kerja melibatkan penggunaan imej atau bahan berunsur seksual yang dipamerkan atau dihantar kepada seseorang. Tindakan ini boleh dilakukan secara langsung atau tidak langsung, namun kedua-duanya tetap memberi kesan kepada mangsa.

Ini termasuk tindakan seperti memaparkan gambar lucah di tempat kerja atau menunjukkan video yang tidak senonoh. Menghantar gambar atau video berunsur seksual melalui telefon, emel, atau media sosial juga dianggap sebagai gangguan visual.

Contoh lain termasuk pekerja yang memaparkan imej berunsur seksual pada skrin komputer yang boleh dilihat oleh rakan sekerja atau orang lain di tempat kerja. Tindakan-tindakan ini adalah bentuk gangguan seksual yang boleh mencipta persekitaran kerja yang tidak selesa dan tidak profesional.

Baca juga: Kod Pakaian Di Tempat Kerja

Tanda-tanda gangguan seksual di tempat kerja

Gangguan seksual di tempat kerja sering menyebabkan perubahan tingkah laku atau emosi yang boleh dikenal pasti melalui tanda-tanda berikut:

Perubahan tingkah laku rakan kerja

Salah satu tanda awal gangguan seksual adalah perubahan sikap atau tingkah laku rakan sekerja. Individu yang biasanya ramah mungkin tiba-tiba menjadi pendiam atau cuba menjauhkan diri daripada individu tertentu.

Contohnya:

• Pekerja yang sebelum ini aktif dan ramah tiba-tiba enggan berinteraksi dengan rakan sekerja tertentu.

• Seseorang yang menghindari bekerja berdekatan dengan individu tertentu atau cuba mengelak mesyuarat bersama mereka.

• Menunjukkan kebimbangan atau tekanan apabila perlu berurusan dengan orang tertentu.

Perasaan tidak selesa atau terancam

Gangguan seksual juga boleh menimbulkan perasaan emosi yang negatif dan tekanan psikologi kepada mangsa. Tanda-tanda ini termasuk:

• Rasa gelisah atau takut untuk pergi ke tempat kerja.

• Kehilangan tumpuan, yang membawa kepada penurunan produktiviti.

• Simptom tekanan seperti kesukaran tidur, kemurungan, atau kerisauan melampau apabila bekerja berhampiran pelaku.

Contohnya, seorang pekerja mungkin kelihatan tidak fokus dalam tugas harian atau menunjukkan tanda-tanda tekanan emosi seperti menangis atau murung selepas berinteraksi dengan individu tertentu.

Tindakan yang perlu diambil jika mengalami gangguan seksual

Sangat penting untuk mengenal pasti tanda-tanda gangguan seksual dan mengakuinya sebagai satu bentuk pelanggaran. Gangguan seksual boleh berlaku dalam pelbagai bentuk, sama ada secara fizikal, lisan, atau melalui komunikasi elektronik.

Kenali dan akui gangguan

Langkah pertama dalam menghadapi gangguan seksual adalah mengenali dan mengakui bahawa anda sedang diganggu. Gangguan seksual adalah salah laku yang tidak boleh diterima dalam apa jua keadaan. Ia sangat penting untuk menyedari bahawa anda berhak bersuara. 

Anda boleh menggunakan frasa seperti:

• "Perbuatan anda membuat saya berasa tidak selesa, sila berhenti."

• "Jika anda tidak berhenti, saya akan membuat laporan kepada pihak berkuasa."

Langkah ini membantu menetapkan sempadan dengan jelas kepada pelaku, menegaskan bahawa tingkah lakunya tidak dialu-alukan dan perlu dihentikan segera.

Dokumentasikan insiden

Setiap insiden gangguan seksual yang berlaku perlu dicatat dengan teliti. Ini termasuk mencatatkan butiran penting seperti:

• Tarikh

• Masa

• Tempat

• Apa yang berlaku

• Siapa yang terlibat

• Saksi yang mungkin ada 

Catatan anda akan membantu dalam membuat laporan. Ia juga berfungsi sebagai bukti sekiranya tindakan undang-undang diambil kemudian. Jika gangguan berlaku dalam talian, simpan tangkapan skrin mesej atau emel yang mengandungi unsur gangguan sebagai bukti sokongan.

Laporkan kepada pihak berkuasa tempat kerja

Sekiranya gangguan berlaku di tempat kerja, laporkan kepada pihak berkuasa dalaman. Contohnya, Jabatan Sumber Manusia (HR), pengurus, atau wakil kesatuan pekerja. 

Setiap syarikat seharusnya mempunyai protokol atau prosedur untuk menangani gangguan seksual. Anda perlu menyerahkan aduan bertulis dan melampirkan bukti yang dikumpulkan, seperti mesej atau emel yang bersifat gangguan.

Jika majikan anda tidak mengambil tindakan sewajarnya selepas menerima aduan, anda boleh membuat laporan bertulis kepada Jabatan Tenaga Kerja. Jabatan ini akan mengarahkan majikan anda untuk menjalankan siasatan dalam tempoh masa yang ditetapkan. 

Jika majikan anda masih gagal bertindak, anda boleh meminta bantuan dari agensi luar seperti NGO atau badan bukan kerajaan.

Dapatkan sokongan dan nasihat

Selain daripada melaporkan kejadian, adalah penting untuk mendapatkan sokongan emosi daripada rakan sekerja, keluarga, atau pakar. Gangguan seksual boleh memberi kesan yang besar kepada kesihatan mental, termasuk tekanan dan trauma. 

Oleh itu, anda disarankan mendapatkan bantuan daripada kaunselor profesional atau badan bukan kerajaan (NGO) seperti Women's Centre for Change (WCC) atau Women’s Aid Organisation (WAO). NGO seperti ini menyediakan kaunseling, sokongan emosi, serta nasihat berkaitan hak anda dan tindakan yang boleh diambil.

Selain itu, anda juga boleh merujuk kes anda kepada Tribunal bagi Antigangguan Seksual di bawah Akta Antigangguan Seksual 2022. 

Tribunal ini berfungsi sebagai saluran alternatif yang mudah dan kos rendah untuk mangsa mendapatkan hak tebus rugi tanpa perlu melalui proses perundangan yang rumit. 

Tribunal ini adalah satu usaha penting untuk memastikan keadilan dapat dicapai oleh mangsa gangguan seksual di Malaysia. Dengan langkah ini, anda bukan sahaja melindungi diri tetapi juga membantu meningkatkan kesedaran dan keadilan untuk semua.

Buat laporan polis

Jika gangguan seksual berlanjutan atau melibatkan sentuhan fizikal, anda disarankan untuk membuat laporan polis. 

Pihak polis akan menyiasat kejadian berdasarkan undang-undang jenayah seperti Seksyen 354 Kanun Keseksaan atau Seksyen 509 Kanun Keseksaan.

Pastikan anda menyediakan maklumat yang lengkap dalam laporan, termasuk tarikh, masa, lokasi, dan bukti seperti mesej, emel, atau rakaman yang berkaitan.

Dengan membuat laporan, anda menunjukkan kesungguhan untuk melindungi hak anda dan memberi amaran kepada pelaku bahawa tindakannya adalah salah dan boleh dikenakan tindakan undang-undang. Langkah ini juga membantu pihak berkuasa mencegah kejadian serupa berlaku kepada orang lain.

Tanggungjawab majikan dalam mencegah gangguan seksual

Menurut undang-undang Malaysia, majikan mempunyai tanggungjawab besar untuk memastikan tempat kerja bebas daripada gangguan seksual. Akta Kerja 1955 menggariskan kewajipan majikan untuk mengambil langkah proaktif bagi melindungi pekerja."

Protokol pelaporan gangguan seksual

Setiap majikan harus menyediakan protokol pelaporan yang jelas untuk pekerja melaporkan sebarang kes gangguan seksual. Ini termasuk penyediaan saluran rasmi bagi menerima aduan, seperti melalui Jabatan Sumber Manusia atau Unit Integriti.

 Majikan juga perlu memastikan bahawa pekerja memahami proses ini dan merasa selamat untuk melaporkan kejadian tanpa takut akan tindakan balas.

Tindakan segera oleh majikan

Majikan wajib mengambil tindakan segera setelah menerima aduan gangguan seksual. Ini termasuk melaksanakan siasatan yang telus dan tidak memihak. Selain itu, tindakan disiplin harus diambil terhadap pelaku jika didapati bersalah. Siasatan perlu dijalankan dengan teliti dan penuh kerahsiaan untuk melindungi mangsa.

Notis amaran gangguan seksual

Majikan perlu memaparkan notis amaran mengenai larangan gangguan seksual di tempat kerja. Notis ini mesti dipamerkan di kawasan strategik yang mudah dilihat oleh semua pekerja, seperti di tempat mencatat kehadiran atau di bilik rehat.

Sokongan dan bantuan kepada mangsa

Majikan juga bertanggungjawab untuk menyediakan sokongan emosi kepada mangsa gangguan seksual. Ini boleh merangkumi perkhidmatan kaunseling melalui Pegawai Psikologi syarikat atau bantuan daripada organisasi luar seperti Women's Aid Organisation (WAO).

Hak pekerja mengikut undang-undang Malaysia

Pekerja di Malaysia dilindungi di bawah Akta Kerja 1955, yang memberikan pelbagai perlindungan dan hak kepada pekerja. Ini termasuk hak untuk cuti bersalin, cuti paterniti, waktu bekerja yang berpatutan, dan perlindungan daripada diskriminasi.

Pindaan terkini pada tahun 2022 telah memperluas liputan akta kepada semua pekerja sektor swasta tanpa mengira had gaji. Ia juga memperkenalkan hak-hak tambahan seperti cuti sakit yang berasingan dan perlindungan yang lebih kukuh terhadap gangguan seksual di tempat kerja.

Perlindungan undang-undang

Menurut Akta Kerja 1955, pekerja di Malaysia berhak mendapatkan perlindungan daripada gangguan seksual di tempat kerja. Pindaan akta ini telah mewajibkan majikan untuk mengambil langkah-langkah proaktif bagi memastikan keselamatan pekerja dan mencegah gangguan seksual.

Langkah-langkah proaktif yang perlu diambil oleh majikan termasuk:

• Memastikan terdapat notis amaran terhadap gangguan seksual yang dipaparkan di tempat strategik di tempat kerja.

• Menyediakan polisi dalaman syarikat yang melibatkan tindakan pencegahan, prosedur pelaporan, dan mekanisme untuk menangani kes gangguan seksual.

Majikan yang gagal mematuhi peraturan ini boleh dikenakan tindakan undang-undang dengan penalti yang lebih berat selepas pindaan terkini.

Saluran aduan rasmi

Pekerja yang menjadi mangsa gangguan seksual mempunyai beberapa saluran rasmi untuk membuat aduan, antaranya:

• Jabatan Tenaga Kerja Semenanjung Malaysia (JTKSM): Aduan boleh dikemukakan kepada JTKSM untuk mendapatkan panduan dan bantuan lanjut.

• Laporan Polis: Jika pekerja merasa hak mereka telah dicabuli atau jika kes melibatkan jenayah, mereka boleh membuat laporan polis untuk tindakan undang-undang terhadap pelaku.

Selain itu, bagi pekerja yang tidak pasti tentang hak mereka atau mengalami kes gangguan seksual, mereka disarankan untuk mendapatkan khidmat nasihat daripada Pegawai Psikologi atau Kaunselor Organisasi untuk sokongan emosi dan maklumat lanjut.

Impak gangguan seksual terhadap produktiviti dan kesejahteraan pekerja

Gangguan seksual di tempat kerja boleh menjejaskan kesihatan mental dan emosi mangsa. Ia turut memberi kesan negatif kepada produktiviti dan kesejahteraan keseluruhan pekerja. Isu ini adalah serius dan perlu ditangani segera bagi menjaga kesejahteraan pekerja.

Pekerja yang menjadi mangsa sering mengalami tekanan, kebimbangan, dan kemurungan yang berpanjangan. Ini menyukarkan mereka untuk memberi tumpuan kepada tugas harian, seterusnya menjejaskan prestasi kerja.

Mangsa juga mungkin berasa tidak selamat di tempat kerja, yang boleh membawa kepada peningkatan ketidakhadiran atau keputusan untuk berhenti kerja. Keadaan ini bukan sahaja merugikan mangsa tetapi juga majikan, kerana ia boleh menyebabkan penurunan kualiti kerja dan moral keseluruhan pasukan.

Selain itu, kes gangguan seksual yang tidak ditangani dengan baik boleh mencipta budaya kerja yang tidak sihat. Dalam situasi sedemikian, pekerja lain mungkin merasa tidak dilindungi dan kehilangan motivasi untuk bekerja dengan baik.

Kesimpulan

Gangguan seksual di tempat kerja adalah masalah serius yang boleh menjejaskan kesejahteraan fizikal dan mental pekerja. Oleh itu, adalah penting untuk mengenal pasti tanda-tanda awal gangguan seksual dan mengambil tindakan yang sewajarnya.

Pekerja perlu sedar bahawa mereka dilindungi di bawah undang-undang seperti Akta Kerja 1955, yang mewajibkan majikan mengambil langkah proaktif untuk mencegah gangguan seksual. Selain itu, terdapat pelbagai saluran aduan rasmi yang boleh digunakan untuk melaporkan kejadian tersebut.

Ambil tindakan segera terhadap gangguan seksual untuk melindungi diri anda. Pada masa yang sama, pekerja dan majikan perlu bekerjasama untuk mewujudkan persekitaran kerja yang lebih selamat dan sihat untuk semua.

Untuk panduan lanjut dan maklumat tambahan, lawati laman web Jobstreet hari ini! Dapatkan pelbagai panduan untuk mengetahui hak anda sebagai pekerja dan cara mencegah kesalahan di tempat kerja.

Soalan lazim

1. Apakah cara mengatasi gangguan seksual di tempat kerja

Kenali tanda-tanda gangguan seksual sejak awal. Pekerja yang mengalami gangguan perlu mencatat setiap insiden, termasuk tarikh, masa, dan tempat. Pekerja juga perlu melaporkan kejadian tersebut kepada pihak berkuasa di tempat kerja, seperti Jabatan Sumber Manusia atau Unit Integriti.

Majikan perlu mengambil tindakan segera untuk menyiasat dan menangani aduan tersebut. Jika aduan tidak diambil serius, pekerja boleh membuat laporan kepada Jabatan Tenaga Kerja Semenanjung Malaysia (JTKSM) atau pihak polis.

2. Apa yang perlu saya lakukan jika saya menyaksikan gangguan seksual di tempat kerja?

Jika anda menyaksikan gangguan seksual di tempat kerja, adalah penting untuk bertindak sebagai saksi yang menyokong mangsa. Anda boleh menggalakkan mangsa untuk melaporkan kejadian tersebut kepada pihak berkuasa di tempat kerja, seperti Unit Integriti atau Jabatan Sumber Manusia.

Jika mangsa tidak selesa membuat laporan sendiri, anda boleh menawarkan diri untuk membantu atau memberi keterangan kepada pihak atasan. Menyaksikan tetapi tidak melaporkan gangguan boleh dianggap sebagai satu bentuk ketidakpekaan terhadap keselamatan rakan sekerja.

3. Apakah yang saya perlu lakukan jika laporan ini menjejaskan pekerjaan saya?

Sekiranya anda mendapati bahawa laporan gangguan seksual menyebabkan ketidakadilan atau menjejaskan pekerjaan anda, anda mempunyai hak untuk membuat aduan rasmi. Anda boleh mengemukakan laporan ke Jabatan Tenaga Kerja Semenanjung Malaysia (JTKSM) bagi memastikan hak anda dilindungi.

Selain itu, Akta Kerja 1955 melarang sebarang bentuk tindakan balas oleh majikan terhadap pekerja yang membuat laporan mengenai gangguan seksual. Jika tindakan balas berlaku, pekerja boleh mengambil tindakan undang-undang terhadap majikan.

4. Apakah sumber sokongan yang tersedia untuk mangsa gangguan seksual?

Mangsa gangguan seksual boleh mendapatkan sokongan daripada pelbagai sumber. Di tempat kerja, Unit Integriti atau Jabatan Sumber Manusia boleh membantu menangani kes gangguan.

Pekerja juga boleh mendapatkan bantuan daripada kaunselor organisasi atau Pegawai Psikologi yang dilantik oleh syarikat. Di luar tempat kerja, terdapat badan bukan kerajaan seperti Women's Aid Organisation (WAO) yang menyediakan kaunseling dan nasihat undang-undang kepada mangsa gangguan seksual.