Apa itu contract for service dan bagaimana ia berfungsi di Malaysia?

Apabila anda menerima tawaran kerja, adalah penting untuk mengetahui sama ada kontrak tersebut merupakan contract of service atau perjanjian sebagai kontraktor bebas. Kedua-dua jenis kontrak ini memberi kesan besar terhadap hak anda di tempat kerja.

Contract of service ialah perjanjian pekerjaan antara majikan dan pekerja yang membentuk hubungan majikan-pekerja. Kontrak ini tertakluk kepada Akta Kerja 1955. Akta ini melindungi hak pekerja berkaitan dengan faedah, syarat pekerjaan dan perlindungan undang-undang.

Kontrak ini penting kerana ia memastikan hak dan tanggungjawab kedua-dua pihak dinyatakan dengan jelas. Ia juga dapat mengelakkan salah faham dan pertikaian berkaitan pekerjaan.

• Faktor penentuan jenis kontrak
• Perbezaan contract of service vs contract for service
• Elemen penting dalam contract of service
• Elemen penting dalam contract for service
• Nasihat untuk pencari kerja
• Keyakinan bermula dengan kontrak yang difahami
• Soalan lazim

Faktor penentuan jenis kontrak

Sebelum anda menandatangani sebarang kontrak kerja, adalah penting untuk anda mengenal pasti jenis hubungan yang akan wujud antara anda dan pihak yang menawarkan kerja. Ini kerana kontrak kerja bukan sekadar dokumen formal, tetapi merupakan asas kepada hak dan tanggungjawab anda dalam persekitaran kerja.

Beberapa faktor utama boleh membantu anda membezakan sama ada kontrak tersebut adalah contract of service atau perjanjian kontraktor bebas:

• Kawalan: Jika majikan menentukan bila, bagaimana dan di mana kerja anda perlu dilakukan, besar kemungkinan anda berada di bawah contract of service. Majikan biasanya memberikan arahan secara langsung, menyediakan jadual kerja, dan menetapkan peraturan harian.

• Pemilikan: Jika anda menggunakan kemudahan, peralatan atau sistem milik syarikat semasa menjalankan tugas, itu merupakan petanda bahawa anda adalah sebahagian daripada organisasi tersebut. Ini menunjukkan anda terlibat dalam operasi harian syarikat, dan bukan sekadar sebagai penyedia perkhidmatan luar.

• Bayaran: Jika anda menerima gaji tetap setiap bulan serta menikmati faedah seperti cuti berbayar dan caruman KWSP, anda hampir pasti berada di bawah contract of service. Sebaliknya, jika bayaran hanya diberikan selepas sesuatu projek disiapkan atau berdasarkan kerja yang dihantar, itu lebih cenderung kepada contract for service.

Perbezaan contract of service vs contract for service

Perbezaan utama antara kedua-dua jenis kontrak ini terletak pada status anda dalam organisasi serta hak dan faedah yang anda layak terima. Memahami perbezaan ini dapat membantu anda mengelakkan salah faham atau harapan yang tidak selari dengan realiti pekerjaan.

Contract of service:

• Anda dianggap sebagai pekerja tetap dalam sesebuah organisasi. Hubungan pekerjaan anda adalah rasmi dan dilindungi oleh undang-undang buruh Malaysia.

• Anda bekerja mengikut arahan dan pengawasan majikan, termasuk jadual kerja, lokasi tugasan, serta kaedah pelaksanaan tugas harian.

• Anda layak menerima pelbagai faedah statutori. Antaranya termasuk cuti tahunan, cuti sakit berbayar, caruman Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP), dan perlindungan sosial melalui PERKESO.

Contract for service:

• Anda berfungsi sebagai penyedia perkhidmatan bebas atau freelancer. Hubungan anda dengan klien adalah berdasarkan projek tertentu, dan bukan sebagai pekerja tetap.

• Anda tidak layak menerima faedah pekerja seperti cuti berbayar, caruman Kumpulan Wang Simpanan Pekerja (KWSP), atau perlindungan melalui PERKESO. Semua tanggungan berkaitan insurans dan simpanan perlu diuruskan sendiri.

• Anda juga perlu menanggung risiko sendiri sekiranya berlaku kelewatan, kesilapan kerja atau pertikaian, kerana tiada perlindungan undang-undang pekerja seperti yang dinikmati oleh pekerja tetap di bawah contract of service.

Elemen penting dalam contract of service

Sebagai pekerja tetap, anda berhak untuk menerima kontrak kerja yang lengkap dan jelas. Kontrak yang baik bukan sahaja menetapkan syarat-syarat pekerjaan, tetapi juga melindungi hak anda sepanjang tempoh pekerjaan.

Maklumat utama yang perlu diberi perhatian dalam contract of service termasuk perkara berikut:

• Gaji pokok dan elaun yang ditawarkan: Anda perlu mengetahui jumlah bayaran bulanan yang akan diterima, termasuk sebarang elaun tambahan seperti elaun makan, pengangkutan atau kehadiran.

• Skop kerja harian dan tugasan yang dijangka: Kontrak mestilah menyenaraikan peranan dan tanggungjawab anda dengan jelas bagi mengelakkan kekeliruan atau beban tugas di luar jangkaan.

• Waktu bekerja serta peraturan cuti dan rehat: Ini merangkumi jumlah jam kerja mingguan, cuti umum, cuti tahunan, serta waktu rehat yang dibenarkan dalam sehari.

Selain maklumat asas di atas, contract of service juga mungkin mengandungi klausa tambahan yang bertujuan memberi perlindungan kepada kedua-dua pihak, majikan dan pekerja. Antara klausa yang lazim termasuk:

• Tempoh percubaan dan cara penamatan kerja: Biasanya, kontrak menetapkan tempoh percubaan (contohnya, 3 atau 6 bulan) serta tempoh notis jika ingin menamatkan pekerjaan, sama ada oleh pekerja atau majikan.

• Hak terhadap harta intelek yang dihasilkan semasa bekerja: Jika anda menghasilkan bahan, sistem, reka bentuk, atau sebarang hasil kerja semasa bekerja, kontrak harus menyatakan siapa yang mempunyai hak milik terhadap karya tersebut.

• Larangan bersaing (non-compete): Sesetengah kontrak melarang anda bekerja dengan pesaing syarikat dalam tempoh tertentu selepas berhenti kerja. Namun, klausa ini hanya sah jika ia munasabah dari segi tempoh dan skop, dan boleh dicabar di mahkamah jika terlalu menyekat kebebasan bekerja.

• Larangan memujuk rakan sekerja (non-solicitation): Ada juga kontrak yang melarang anda menarik rakan sekerja untuk menyertai syarikat lain. Seperti klausa non-compete, ia sah hanya jika tidak keterlaluan dan boleh dicabar di mahkamah.

Elemen penting dalam contract for service

Jika anda bekerja sebagai kontraktor bebas atau freelancer, jenis kontrak yang anda tandatangani biasanya dikenali sebagai contract for service. Kontrak ini lebih tertumpu kepada hasil kerja dan tempoh projek, bukannya struktur kerja harian seperti pekerja tetap.

Beberapa elemen utama yang perlu diberi perhatian dalam contract for service termasuk:

• Tempoh projek, bayaran dan kaedah pembayaran: Kontrak mesti menyatakan tarikh mula dan tamat projek, jumlah bayaran serta cara dan masa bayaran akan dibuat.

• Skop kerja dan hasil yang perlu disiapkan: Perincian tugasan serta definisi kerja yang dianggap lengkap perlu dijelaskan bagi mengelakkan sebarang kekeliruan.

• Klausa kerahsiaan untuk melindungi maklumat pelanggan: Kontrak selalunya mengandungi klausa bagi memastikan anda tidak mendedahkan maklumat sulit milik klien kepada pihak ketiga.

Sebagai penyedia perkhidmatan bebas, anda juga perlu faham beberapa perkara penting berkaitan status kerja anda:

• Kebebasan mengatur cara dan masa bekerja: Tiada jadual tetap seperti pekerja biasa. Asalkan projek disiapkan dalam jangka masa yang ditetapkan, anda bebas menentukan kaedah dan waktu bekerja sendiri.

• Tanggungjawab penuh terhadap hasil dan kualiti kerja: Anda bertanggungjawab memastikan semua tugasan memenuhi jangkaan pelanggan kerana tiada penyeliaan langsung daripada pihak klien.

• Tiada kelayakan untuk faedah pekerja tetap: Anda tidak layak menerima caruman KWSP, cuti berbayar atau perlindungan PERKESO. Semua aspek perlindungan sosial dan simpanan persaraan perlu diuruskan secara kendiri.

Selain itu, pastikan kontrak anda mengandungi klausa tambahan berikut untuk perlindungan menyeluruh:

• Pemilikan hasil kerja dan hak penggunaan semula: Nyatakan dengan jelas siapa yang akan memiliki hasil kerja selepas ia disiapkan. Dalam sesetengah kes, anda boleh mengekalkan hak untuk menggunakannya sebagai sebahagian daripada portfolio.

• Pemindahan hak cipta kepada pelanggan (jika perlu): Sekiranya anda mencipta kandungan atau bahan intelektual, hak cipta mungkin perlu dipindahkan secara rasmi melalui kontrak.

• Terma penamatan projek dan liabiliti: Kontrak perlu menjelaskan apa yang akan berlaku sekiranya salah satu pihak ingin menamatkan projek lebih awal, serta siapa yang bertanggungjawab jika berlaku kelewatan atau kerosakan.

Nasihat untuk pencari kerja

Sebagai pencari kerja, anda bukan sahaja perlu menilai syarikat dan jawatan yang ditawarkan, tetapi juga jenis kontrak yang anda bakal tandatangani. Berikut ialah beberapa perkara penting yang perlu anda pertimbangkan sebelum menerima sebarang tawaran kerja:

• Kenal pasti jenis kontrak yang ditawarkan: Tentukan sama ada anda akan diambil bekerja di bawah contract of service (pekerja tetap) atau contract for service (penyedia perkhidmatan bebas). 

• Semak butiran kontrak dengan teliti: Pastikan maklumat berkaitan gaji, faedah, waktu bekerja, dan skop tanggungjawab dinyatakan secara terperinci dalam kontrak. Elakkan membuat andaian berdasarkan janji lisan tanpa sokongan bertulis.

• Buat rundingan jika tawaran tidak setimpal: Jika anda merasakan tawaran kerja tidak sepadan dengan kelayakan, pengalaman, atau kemahiran anda, anda berhak untuk berunding bagi mendapatkan gaji yang lebih tinggi atau faedah tambahan.

• Dapatkan nasihat profesional jika perlu: Jika anda kurang pasti tentang kandungan kontrak, terutamanya dalam perjanjian kontraktor bebas, dapatkan nasihat undang-undang daripada peguam pekerjaan atau firma guaman yang berpengalaman.

• Jangan terburu-buru menandatangani kontrak: Ambil masa untuk membaca setiap bahagian kontrak dengan teliti. Fahami setiap klausa dan ajukan soalan jika ada perkara yang meragukan. Kontrak yang jelas dan adil akan membantu anda memulakan kerjaya dengan lebih yakin dan terlindung.

Keyakinan bermula dengan kontrak yang difahami

Pengetahuan tentang perbezaan antara contract of service dan contract for service membantu anda membuat pilihan kerjaya yang lebih bijak. Ia juga melindungi anda daripada masalah undang-undang dan kewangan pada masa hadapan.

Sama ada anda seorang pekerja tetap atau penyedia perkhidmatan bebas, pastikan kontrak anda menyatakan semua maklumat penting dengan jelas. Apabila anda faham hak dan tanggungjawab anda, keyakinan untuk memulakan kerja akan lebih kukuh.

Soalan lazim

1. Apakah kontrak untuk perkhidmatan di Malaysia?

Kontrak untuk perkhidmatan ialah perjanjian sah antara penyedia perkhidmatan bebas, seperti freelancer, dengan pelanggan atau syarikat. Hubungan ini tidak mewujudkan status majikan-pekerja. Penyedia perkhidmatan bertanggungjawab sepenuhnya terhadap hasil kerja dan tidak layak menerima faedah yang dinikmati oleh pekerja tetap.

2. Apakah perbezaan utama antara contract of service dan contract for service?

Contract of service merujuk kepada hubungan pekerjaan rasmi antara majikan dan pekerja tetap yang tertakluk kepada undang-undang buruh.

Sebaliknya, contract for service ialah perjanjian kerja bebas antara penyedia perkhidmatan dan klien, tanpa kelayakan kepada faedah pekerja seperti caruman KWSP, cuti berbayar atau perlindungan melalui PERKESO.

3. Adakah individu dalam contract for service perlu mencarum kepada KWSP?

Individu yang bekerja di bawah contract for service tidak diwajibkan mencarum kepada KWSP atau PERKESO. Semua urusan berkaitan simpanan persaraan dan perlindungan sosial adalah tanggungjawab sendiri.

Hanya pekerja tetap yang bekerja di bawah contract of service tertakluk kepada caruman wajib, selaras dengan peruntukan undang-undang sedia ada.

4. Apakah klausa penting dalam contract for service di Malaysia?

Beberapa klausa penting yang perlu diberi perhatian termasuk skop kerja yang jelas, jadual bayaran, pemilikan hasil kerja, kerahsiaan maklumat klien, serta syarat penamatan projek.

Kontrak yang lengkap dan terperinci akan melindungi kepentingan kedua-dua pihak serta mengurangkan risiko pertikaian sepanjang tempoh perkhidmatan. Sentiasa semak dokumen dengan teliti sebelum menandatangani sebarang perjanjian.